Common Woods
Een nieuwe definitie van wat het voor mensen betekent om in harmonie met de natuur te leven.
Stevig ingebed in het historische Nimmerdorbos in Amersfoort, herdefinieert Common Woods de betekenis van goed leven. Van een manege met vele paarden, wat resulteerde in aanzienlijke stikstofuitstoot en weinig natuur, naar een natuurinclusieve wijk die meer stikstof absorbeert dan uitstoot. Een sociaal inclusieve buurt met 56 circulaire woningen die een eens lelijke en vervuilende locatie omvormt tot een levendige gemeenschap voor iedereen. Welkom in Common Woods.
“Het vele groen, wie gaat dit betalen is nog te vaak de vraag. Common Woods zet stappen in een nieuwe duurzame richting.”
Een groene leefomgeving
De opvatting dat een groene leefomgeving goed is voor ons welzijn wordt steeds breder gedragen. Maar de vraag wat groen nu echt oplevert is lastig te beantwoorden. En daarmee is het onduidelijk wie voor de kosten moet opdraaien. Rebel Group deed onderzoek naar de baten van groen en stelde een lijst met instrumenten op voor een andere organisatie van de financiering van groen.
In Amersfoort wordt deze nieuwe, volledig natuurinclusieve wijk straks opgeleverd. Natuurinclusieve woonwijken zijn een belangrijk middel om te komen tot een CO²-neutrale en klimaatbestendige gemeente met een rijke biodiversiteit te komen. DELVA was niet alleen de stedenbouwkundige, maar ook de landschapsarchitect die het plan maakte voor de buitenruimte in de nieuwe wijk. Centraal staat een evenwichtig ecosysteem dat de biodiversiteit stimuleert, met een ontwerp dat enkel gebruik maakt van inheemse planten en waarbij de bodem zo veel mogelijk permeabel is.
“Een nieuwe definitie van wat het voor mensen betekent om in harmonie met de natuur te leven.“
Natuurplan is leidend
Het beheer van het groen in Common Woods, zowel in de tuinen als in de openbare ruimte, zal door bewoners worden gedaan. De bewoners houden zich aan een vooraf opgesteld natuurplan en DELVA bepaalt mee over wat in de eigen tuin geplant kan worden. Onderhoud en financiering worden collectief geregeld vanuit de VVE onder leiding van DELVA.
In dit geval investeren de toekomstige bewoners in het groen in hun wijk. In de praktijk blijkt echter dat de financiering van natuur in woonwijken lastig is. Volgens Rebel Group heeft dat drie oorzaken. Ten eerste is het onduidelijk wat ecosysteemdiensten opleveren, waardoor natuur als kostenpost wordt gezien. Ten tweede is niet helder wie precies allemaal baat hebben bij natuur. Tot slot krijgen de baathebbenden geen inzicht in deze baten en wordt ze daarom ook niet gevraagd mee te investeren in natuurmaatregelen. Het is niet in alle gevallen mogelijk om de prijs van woningen te verhogen met het volledige bedrag van de groeninvestering, bijvoorbeeld bij sociale woningbouw. Het is dan relevant om te weten wie er nog meer kunnen investeren.
Financiering groen anders regelen
Hoe kunnen de bekostiging en financiering van groen anders worden georganiseerd om de vergroening van woonwijken te stimuleren? “We hebben de waarde van groen in kaart gebracht en vervolgens een aantal instrumenten benoemd om de financiering van groen anders te regelen”, vertelt Lianne van Ruijven van Rebel Group. “Deze methode hebben we voorgelegd aan de gemeente en het doel is bovendien om deze kennis breder te verspreiden.”
De wijk Common Woods zal bestaan uit 56 duurzame, energiezuinige, houten woningen en wordt gerealiseerd op een voormalig manegeterrein aan de rand van landgoed Nimmerdor. “Het is ecologisch gezien een arm gebied”, vertelt Van Ruijven. “Het doel van de wijk is ook om het naastgelegen natuurgebied uit te breiden.”
Vastgoedwaarde gaat omhoog
Groen brengt op. Per maatregel verschilt dat. “Door in plaats van asfalt of stoeptegels halfverharding neer te leggen zal je minder waterschade hebben. Bomen nemen stikstof op, maar zijn ook stressverlagend en bovendien is aangetoond dat mensen minder ziek worden door de aanwezigheid van bomen. Hier hebben ook werkgevers profijt van. Bovendien zijn woningen in een groene omgeving meer waard.
Van de hierboven genoemde maatregelen kon heel concreet de waarde in euro’s uitgedrukt worden, hoewel hierbij ook uitgegaan werd van aannames. Van sommige baten, waaronder de verbetering van biodiversiteit, is minder goed te zeggen wat dat in geld oplevert. “De verbetering van biodiversiteit in dit gebied is een hoofddoel. Een ecoloog doet daarom een nulmeting in het gebied. Daarnaast wordt bepaald wat de doelsoorten zijn en welke maatregelen ervoor nodig zijn om die soorten te stimuleren. De ecoloog zal in de toekomst blijven monitoren, zodat we aantoonbaar kunnen maken wat de maatregelen opleveren.” De waarde van biodiversiteit kan wel goed gevisualiseerd worden en dat is voor Common Woods ook gedaan.
Naast biodiversiteit is ook sociale cohesie een onderwerp waar niet direct een waarde in euro’s aan te hangen is. “Er wordt in de wijk wel op ingezet, bijvoorbeeld met een buurtkas en een moestuin. In de toekomst willen we onderzoeken hoe we dit onderwerp wel in cijfers kunnen waarderen.”
“Een nieuwe leefomgeving voor mens en dier dat het naastgelegen natuurgebied doet uitbreiden.“
Ook andere partijen profiteren
De onderzoeksresultaten van Rebel Group tonen aan dat de baten van groen niet alleen de bewoners ten goede komen. Ook partijen als werkgevers, verzekeraars en de overheid profiteren van een groene en natuurinclusieve wijk. Het zou dan ook niet meer dan eerlijk zijn dat die partijen mee investeren. Dat is nu nog niet aan de orde, de toekomstige bewoners van Common Woods investeren in de aanleg én het beheer en onderhoud. Overigens lijkt dit de verkoop van de huizen niet in de weg te staan. Alle woningen en zijn landschap zijn al verkocht.
Er wordt al wel geëxperimenteerd met het ombuigen van geldstromen bij gemeenten. Zo wordt in Den Haag een pilot gedaan waarbij budget dat eerder naar BOA’s ging, wordt geïnvesteerd in groen, omdat een groene wijk doorgaans veiliger is en er dus minder handhaving en toezicht nodig is. Deze en de andere instrumenten (zie kader) zijn voortgekomen uit gesprekken met de gemeente en andere partijen naar aanleiding van het onderzoek van Rebel Group.
Met het onderzoek van Rebel Group wordt een stuk inzichtelijker wie er allemaal baat hebben bij groen. Het moet helpen om groen niet meer als kostenpost te zien, maar als iets wat daadwerkelijk iets oplevert voor de hele samenleving.
8 instrumenten om de financiering van groen anders te organiseren
- Bij Green as a Service blijft de hovenier (of eventueel een andere partij) eigenaar van het groen en levert de ecosysteemdiensten van het groen als een dienst aan de omgeving.
- Gemeenten en de neutrale footprint. Op het moment dat een project (zoals Common Woods) een surplus aan ecologie creëert, zou het daarvoor gecompenseerd kunnen worden omdat het een andere ontwikkeling mogelijk maakt.
- Ombuigen van geldstromen binnen de gemeente. Geld dat niet besteed hoeft te worden aan zaken als wateropvang of veiligheid door de aanwezigheid van groen kan worden geïnvesteerd in datzelfde groen.
- Banken willen groen financieren wanneer dat leidt tot een lager overstromingsrisico voor vastgoed.
- Groen als asset. Het inventariseren en beschrijven van de groeninfrastructuur in combinatie met het inzichtelijk maken van de effecten van groen en het kwantificeren van de groenmaatregelen, draagt bij aan de mogelijkheid om groen te financieren als een asset.
- Bedrijven/overheden betalen voor groen ter compensatie van hun CO²-uitstoot.
- Innovatie in landbouw. Akkerbouwbedrijf Schevichhoven in Leersum heeft een intensieve veehouderij omgezet in 40 hectare natuurinclusieve akkerbouw en genereert hiermee over tijd een veelvoud van de inkomsten uit reguliere akkerbouw en schept directe waarde voor de omgeving vanwege de toegenomen kwaliteit van het gebied en duurzame werkgelegenheid die wordt geboden.
- Fonds vermeden waterschade of zorgkosten voor verzekeraars.
Bron: De waarde van groen, een onderzoek naar het bekostigen en financieren van groene infrastructuur in stedelijke ontwikkeling.
Volg de bouw van Common Woods live
- Locatie
- Amersfoort
- Status
- In uitvoering
- Opdrachtgever
- Holistic Development
- Samen met
- Space&Matter, Karbouw, Smits Rinsma, Habitoo, B-invented B.V., Boombuilds (BOOM), Urbix, B-group, Metabolic, OSRE, Sowebuild, Spectral, Viridis, Rebel.