Dorp Reeve - Kampen

Reeve is een nieuw dorp in de IJsseldelta dat zijn structuur ontleent aan het polderlandschap en zijn basis vindt aan de nieuwe IJsselarm.

Reeve wordt aangelegd in Polder Dronthen, een oude polder aan de westzijde van Kampen. De polder wordt gekarakteriseerd door het orthogonale slagenlandschap. Aan de oostzijde bevindt zich de Zwartendijk, de oude zeedijk van de voormalige Zuiderzee, met karakteristieke boerderijen op terpen en de wielen als restanten van oude dijkdoorbraken. Aan de westzijde wordt de polder begrensd door de populaire Randmeren.

Reevediep en klimaatdijk

In 2015 is er gestart met de uitvoering van het Reevediep, een bypass van de IJssel in het kader van het Programma Ruimte voor de Rivier. Naast de primaire doelstelling van waterveiligheid, focust het programma ook op natuurontwikkeling en zogenaamde meekoppelkansen voor stad of gebied. Ter plaatse van Reeve wordt een klimaatdijk aangelegd, een hoge brede dijk waarop ook gebouwd mag worden. Het Reevediep legt een tweede verbinding tussen de IJssel, via de Randmeren, met het IJsselmeer.

Het Reevediep legt een tweede verbinding tussen de IJssel, via de Randmeren, met het IJsselmeer

Concept voorbeeldverkaveling

Cultuurlandschap als basis voor stedenbouwkundige opzet 

De stedenbouwkundige opzet ontleent zijn structuur aan de bestaande polderstructuur, waarbij de rechte doorgaande waterlijnen in het landschap centraal staan. Een aantal bestaande sloten worden verbreed en deze bepalen het framework voor de nieuwe structuur. Er ontstaat een serie van eilanden, passend binnen de bestaande vormentaal van het landschap.

Verweven van stad en landschap

Het hart van Reeve wordt gesitueerd nabij het havenbekken, uitkijkend over het Reevediep. Dit hart wordt nauw verbonden met zijn omgeving door een fijnmazig netwerk van wegen en verbindingen, richting Kampen, langs het Reevediep en naar het station, waardoor het nieuwe dorp naadloos aansluit op zijn omgeving. Met dit hart als basis zal Reeve binnen het framework uitgroeien tot een nieuw dorp in de IJsseldelta.

Langzaam verkeersstructuur

Reeve wordt naadloos aangesloten op het bestaande langzaamverkeersnetwerk van Kampen. Verschillende fietspaden lopen vanuit de kern van Reeve richting de kern van Kampen, en sluiten aan op bijvoorbeeld het Spoorpad en de Bovenbroeksweg. Zo zijn de voorzieningen in Kampen relatief snel te bereiken. Daarnaast ligt er een nieuwe recreatieve langzaamverkeersverbinding op de klimaatdijk, met uitzicht op het Reevediep en het landschap daarachter. Deze route vormt een aantrekkelijk recreatief lint, voor zowel de toekomstige bewoners als inwoners van Kampen of bezoekers van elders. Aan dit recreatief lint zijn verschillende voorzieningen gekoppeld, zoals de binnen en buitendijkse havens, strandje, de dorpskern en het avonturenpad. Het recreatief lint wordt gekoppeld aan het netwerk van langzaamverkeersroutes.

Daarnaast wordt er ingezet op een aantal specifieke wandelroutes. Eén wandelroute is buitendijks en onder aan de klimaatdijk gesitueerd en biedt de recreant de mogelijkheid de buitendijkse natuur van de bypass te ontdekken. Een avonturenpad sluit aan op dit wandelpad en combineert een wandeling via struinpaden door het landschap met een aantal nader te bepalen spel- of sportaanleidingen, uitzichtspunten en zitgelegenheden om tot rust te komen. Binnendijks zal een wandelroute aangelegd worden die start bij de dorpskern en de sluis en die langs het water verschillende plekken binnen Reeve aandoet.

Het recreatief lint is nauw verweven met de locale en regionale langzaamverkeersstructuren

Wonen met dorpse uitstraling

De verkavelingsstructuur van de dorpskern van Reeve is geïnspireerd op oude, historische dorpen, zoals bijvoorbeeld Broek in Waterland. Deze dorpen worden gekarakteriseerd door een kleine korrel, een duidelijke kern, informele ruimtes, kappen, ruime kavels en smalle multifunctionele straten.

Het weefsel van Reeve is een eigentijdse interpretatie en bestaat uit diverse grote kavels. De breedte van de kavel is afhankelijk van het type woning maar is vaak dusdanig breed dat er naast het huis geparkeerd kan worden (uitgezonderd de rijwoningen). Veel kavels grenzen aan het water waarbij het laatste deel van het kavel onder een talud naar het water afloopt. Ook wordt er de mogelijkheid gecreëerd voor het aanleggen van een boot.

Springende rooilijnen maken het mogelijk dat huizen of dicht bij de straat of dichter bij het water staan. Grote sprongen in de rooilijn zorgen voor een aangenaam ritme in de straat. Sommige huizen liggen direct aan de straat terwijl het naburige of tegenoverliggende huis juist een voortuin van bijvoorbeeld 5 of 10m heeft. De grote voortuinen zorgen voor groen en licht in de straat.

Veel kavels worden met een boom verkocht, waarbij de kopers een keuze maken uit een aantal geselecteerde soorten. Deze verzachten de straten, vergroenen de buurten, maken de architectuur minder dominant en zorgen voor koeling en geluidsdemping in de smalle straten.

De percelen worden gemarkeerd door een groene erfafscheiding, dus een haag of houtwal en geen schutting, muur of hekwerk. Hiervan mag afgeweken worden indien de afscheiding aan de achterzijde van de woning staat en het perceel niet aan het publiek domein/water grenst. Langs het water zijn geen erfafscheidingen toegestaan. De rietzone zal een natuurlijke afscheiding zijn.

De doorgaande dorpsstraten worden gekenmerkt door een smalle rijbaan en een trottoir. De rest van de wegen binnen de wooneilanden worden ingericht als woonstraten volgens het erf-principe: smalle straten zonder stoepen en fietspaden. De weg wordt door alle gebruikers gedeeld, zodat men rekening met elkaar houdt. Waar mogelijk zal het profiel van de straat op plekken verbreden waardoor er een pleintje gecreëerd wordt.

Hemelwater van de daken en de straten zal worden afgekoppeld van het riool en zal afgevoerd worden naar wadi’s in de openbare ruimte. Waar nodig zal een greppel parallel aan de straat worden gelegd, waardoor het regenwater van de wegen kan infiltreren of naar de wadi’s afgevoerd kan worden.

Door de ligging van Reeve aan het Reevediep is het erg aantrekkelijk om een boot bij de woning te hebben

Wonen met water

Door de ligging van Reeve aan het Reevediep en met de Randmeren en het IJsselmeer op steenworp afstand, is het erg aantrekkelijk om een boot bij de woning te hebben. Daarom kent het nieuwe dorp Reeve een goede waterstructuur met een grote diversiteit aan waterkavels met aanlegmogelijkheden. Belangrijk is dat de watergangen voldoende diep zijn (2,5m) en goed per boot bereikbaar zijn.

Hierbij is het strategisch plaatsen van (beweegbare) bruggen een belangrijk aspect. De bruggen zullen worden vormgegeven binnen één vormtaal, waardoor een familie ontstaat. In een latere fase wordt de beeldkwaliteit hiervoor uitgewerkt. Het merendeel van de kavels die aan het water grenzen hebben een talud, dat afloopt naar het water en eindigt merendeels in een rietzone.

Er zijn een aantal varianten om een aanmeermogelijkheid bij de individuele woningen vorm te geven, waarbij het zoveel mogelijk behouden van de rietkraag langs de watergangen het uitgangspunt is. Dit kan plaatsvinden in de vorm van een kleinschalige aanlegmogelijkheid aan de buitenzijde van het riet die verbonden is met het kavel (1). In dezelfde lijn is ook een gedeelde aanlegmogelijkheid mogelijk die plek biedt aan meerdere boten (2). Een andere mogelijkheid is een kleinschalige insteekhaven. Hierbij zullen de oevers van de insteekhaven gevormd worden door een grasoever met een beschoeiing (3).

Bij de uitwerking van het beeldkwaliteitsplan wordt gekeken hoe om te gaan met uitgifte, beheer, handhaving en voorlichting van de rietzone en de aanmeervoorzieningen.

Tussen de verschillende bouwvelden is ruimte gereserveerd voor parkruimte, waar ruimte is voor ontmoeting, sport en spel en waterbuffering. Deze parkruimtes zullen interactie zoeken met het water en waar gewenst aanmeervoorzieningen bevatten.

Verbeelding doorpse verkaveling

Wonen op de klimaatdijk

Wonen op de klimaatdijk

De nieuwe dijk aan de zijde van het Reevediep wordt uitgevoerd als klimaatdijk. Dit is uniek voor Nederland en heeft het voordeel dat er op gebouwd kan worden. Vanaf de klimaatdijk is er een uniek uitzicht over het Reevediep. De klimaatdijk is veel breder en heeft een flauwer talud in vergelijking met een reguliere dijk. Dit is de aanleiding om van de klimaatdijk Reeve een uniek landschap te maken waarin de woning opgaat en onderdeel wordt van de dijk.

Het landschap zal een open parkachtig karakter krijgen met ruig grasland en vegetatie passend binnen het dijklandschap. De beleving van het hoogteverschil wordt versterkt door het creëren van terrassen, waarbij een aantal steile taluds het hoogteverschil opvangen.

De bebouwing wordt geclusterd en ligt als eilanden in het landschap op de klimaatdijk. Door de clustering is er ruimte voor het doortrekken van de groene ruimte tussen de clusters. Het omliggende landschap wordt zo ontworpen dat het uitnodigt voor wandelen en ontmoeting en ook de speelelementen zullen hier op een logische en natuurlijke wijze geïntegreerd worden.

De klimaatdijk biedt de mogelijkheid om een deel van de bebouwing op te laten gaan in de klimaatdijk, door deze te ‘verzinken’ in het talud van de dijk, waardoor de woning onderdeel wordt van de dijk en opgaat in het dijklandschap. Dit vraagt om een interessante architectonische oplossing die het wonen op de klimaatdijk extra bijzonder maakt (bv. splitlevel).

Om het parkachtige open karakter van de dijk te waarborgen, is het wenselijk dat de woningen geen erfafscheidingen of tuin aan de buitenzijde van het cluster hebben, waardoor deze direct in het parklandschap staan. Wenselijk is dat buitenruimtes aan de buitenzijde onderdeel zijn van de architectuur.

Het omliggende landschap wordt zo ontworpen dat het uitnodigt voor wandelen en ontmoeting

De dorpskern wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van functies in het gemeenschappelijk gebouw op het dorpsplein

Recreatief lint

De klimaatdijk vormt het unieke element in het landschap die als ader fungeert voor het recreatieve programma, voor zowel de bewoners van Reeve, als van Kampen of elders. Deze bijzonder plek is voor iedereen. De dijk vormt een belangrijk onderdeel van de fiets- en wandelnetwerken in de omgeving en zal verschillende interessante plekken koppelen. Daarnaast is dit de uitgelezen plek om van het weidse uitzicht te genieten. De verschillende plekken langs de dijk zullen een familie van elkaar worden door het toepassen van terugkerende elementen.

Het recreatief lint volgt de dijk, profiteert van het unieke uitzicht en koppelt de havens, dorpskern, strandje, ligweide etc. aan elkaar. Het recreatief lint is primair gericht op fietsers en wandelaars en heeft als doel om het aantal bezoekers aan Reeve te vergroten en kunst, recreatie en vernieuwing aan het merk Reeve te koppelen. Daarom is ruimte gereserveerd voor het installeren van permanente moderne kunstobjecten.

Het recreatief lint volgt de dijk, profiteert van het unieke uitzicht en koppelt de havens, dorpskern, strandje, ligweide etc. aan elkaar

De dijk met de fiets- en wandelstructuren sluit aan op het dorpsplein, Dit is het hart van Reeve

De dijk met de fiets- en wandelstructuren sluit aan op het dorpsplein. Dit vormt het hart van Reeve. Zowel emotioneel als functioneel. Hier bevinden zich de voorzieningen en reuring. Denk hierbij aan een horecagelegenheid en take away. De functies zijn ondergebracht in het ‘icoon’ / gemeenschapsgebouw, een bouwwerk dat als ‘community space’ gebruikt wordt. Het icoon geeft het dorp een hart en vormt een trots toonbeeld van haar unieke identiteit. In het gemeenschapsgebouw kunnen ook kleinschalige evenementen, exposities, voorstellingen, etc. georganiseerd worden.

Buitendijks is ruimte voor programma gericht op een groter publiek. Naast de buitendijkse haven zien we hier kansen voor een ligweide/evenementenruimte. Een laagdrempelige en ingetogen plek, met name gericht op tieners, jonge gezinnen en rustzoekers. Daarnaast zal een avonturenpad de nieuwe natuur en het Reevediep beleefbaar maken. Een struinpad voor jong en oud, waar wandelen door het landschap wordt gecombineerd met spelaanleidingen en zitgelegenheden om tot rust te komen. Binnen de dijk ligt het accent op comfortabel wonen aan het water. Het binnendijkse strandje vormt samen met de binnenhaven en het dorpsplein een plek voor ontmoeting en activiteit.

Buitendijks is ruimte voor programma gericht op een groter publiek

Reeve gaat verder dan alleen gebouwen die bijna geen energie vragen (BENG), Het is een dorp gebouwd in de natuur en daarom kent het een brede circulaire visie

Duurzaamheid

In een duurzaam gebied wonen, werken en leven mensen prettig. We zetten de mens centraal en creëren een gezonde, groene, veilige en comfortabele leefomgeving. Op het moment dat bewoners een fijne plek hebben om te wonen en te werken is de basis gelegd voor een duurzame gebouwde omgeving.

Reeve gaat verder dan alleen gebouwen die bijna geen energie vragen (BENG). Het is een dorp gebouwd in de natuur en daarom kent het een brede circulaire visie:

In een circulaire economie wordt schaarste efficiënt gemanaged om binnen de veilige, operationele ruimte van de zogenaamde ‘planetary boundaries’ te blijven. Een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven is hier onlosmakelijk mee verbonden. Deze notie staat in sterk contrast met de huidige, lineaire economie, van ‘take, make, waste’.

Het streven om de principes van een circulaire economie toe te passen op Reeve brengt direct de uitdaging met zich mee om abstracte en strategische doelen te vertalen in concrete maatregelen, met inachtneming van schaal, tijd en ruimte. Op basis van die principes worden ambities opgesteld voor zowel locale sociaal-economische aspecten als ook voor de zes ‘harde’ thema’s energie, mobiliteit, groen, re-use, water en sociale binding.

In een circulaire economie wordt schaarste efficiënt gemanaged om binnen de veilige, operationele ruimte van de zogenaamde ‘planetary boundaries’ te blijven

DELVA presenteert het nieuwe dorp Reeve

Tijdens het Hanzecongres presenteerde DELVA op de klimaatdijk het plan voor het nieuwe dorp

Locatie
Kampen
Status
Voorlopig ontwerp
Opdrachtgever
Gemeente Kampen en BPD
Samen met
Houben en Van Mierlo
Steven Delva
Sander van den Bosch
Rogier Hendriks