FRAMES - Ninove + Moerbeke-Viane
Sinds september 2016 vormen de Provincie Oost-Vlaanderen en Universiteit Gent de Belgische partners van het Europese Interreg-project FRAMES. Dit project heeft als doel om meerlaagse waterveiligheid in de praktijk te brengen, waarbij het versterken van de veerkracht van lokale gemeenschappen tegen wateroverlast een belangrijke doelstelling vormt. Het weerbaar maken van onze omgeving tegen wateroverlast en klimaatverandering is een urgente opgave.
De wijk Ninove-Zuid en het dorp Moerbeke-Viane dienen binnen deze opgave als twee testcases die totaal verschillend zijn. We onderscheiden valleiwijken (wijken die gebouwd zijn binnen de grenzen van de natte vallei), en klankdorpen (kleine dorpen of gehuchten op de flanken van de vallei), die elk met hun eigen problematieken geconfronteerd worden.
De wijk Ninove-Zuid ligt lager dan het waterpeil van de Dender waardoor er zich twee problemen voordoen: 1. Wanneer de Dender uit haar oevers treedt overstroomt een groot deel van deze wijk, 2. Bij intense regenval wanneer de RWA verzadigd is kan overtollig water niet op gravitaire wijze naar de Dender afgevoerd worden, waardoor er pompinstallaties etc. nodig zijn. Binnen deze wijk onderzoeken we hoe het open ruimte gebied van de Burchtdam voor beide problemen een oplossing kan bieden.
De Burchtdam is vandaag de dag een onderbenut landschap bestaande uit graslanden die nu en dan overstromen of volledig verzadigd zijn door een hoge grondwatertafel. Het gebied van de Burchtdam is op schaal van de Dendervallei te klein om een significante impact te hebben binnen de rest van de signaalgebieden. Daarom wordt geopteerd de Burchtdam primair in te richten als bufferbekken voor overtollig water van de naastgelegen Parkwijk. Via het inpassen van enkele kleine dijklichamen kan de natuurlijke werking van de Burchtdam zo veel beter gereguleerd worden, en daarnaast ook dienen als recreatief waterlandschap waarin drogere en nattere delen elkaar afwisselen en de ecologische kwaliteit van het gebied verhogen.
In Moerbeke-Viane zijn de problemen helemaal anders. Het dorp ligt op de flank, waar zijbeken van de Mark (zoals de Hollebeek) snel stromen en diep ingesneden zijn in het landschap. Bij periodes van zware regenval ontstaat er erosie van de omringende landbouwakkers en wordt al het sediment samen met het water op zeer snelle wijze naar beneden afgevoerd richting de Mark. Door de vele insnoeringen van de Hollebeek stapelt het water en sediment hier op en ontstaan er grootschalige modderstromen en overstromingen, met veel schade tot gevolg. Verschillende maatregelen in deze vallei moeten leiden tot het reduceren van eroderende akkers als het maximaal vertragen en bufferen van hemelwater in retentiezones.
In de Hollebeekvallei creéren we bewust overstromingszones door het aanbrengen van 9 kleine dijklichamen. Samen met andere kleinschalige ingrepen in zijvalleien wordt er zo voldoende volume water vertraagd en gebufferd alvorens het doorheen het dorpsweefsel van Moerbeke vloeit. De 9 dijklichamen staan loodrecht op de vallei en worden gecombineerd aan een lineair pad dat de vallei volgt en bezoekers vanaf het dorp richting het Karkoolbos (waar de Hollebeek ontspringt) brengt.
De natuurkwaliteit van de vallei wordt verhoogd door de bedding van de Hollebeek te verzachten, een ecologisch beheer toe te passen, en erosieheggen van wilgentwijgjes en houtkanten evenwijdig aan de rivier aan te planten. Deze houden niet enkel eroderend sediment tegen van de hoger gelegen akkers, maar dienen ook als lineaire nestgelegenheden voor kleine zoogdieren, vogels en amfibieën. Een nood, namelijk het water vertragen en bufferen in de Hollebeek, wordt zo omgevormd tot een meerwaarde in de vallei voor mens en natuur.
- Locatie
- Ninove + Moerbeke-Viane, België
- Status
- Visie
- Opdrachtgever
- Provincie Oost-Vlaanderen
- Samen met
- plusofficearchitects, witteveen+bos
- Team
- Steven Delva