Rotterdam Central District - Rotterdam

Voor het O-team, onderdeel van het ministerie van binnenlandse zaken, heeft DELVA ontwerpend onderzoek gedaan naar de mogelijkheden tot het transformeren van het Rotterdam Central District tot de urban jungle van Rotterdam. Het RCD is het gebied rondom het station en strekt zich uit van Pompenburg tot aan de Henegouwerlaan en vormt een van de belangrijkste ontwikkellocaties van Rotterdam. Het gebied heeft een hard en stenig karakter en wordt gekenmerkt door dode plinten en weinig leven op straat. DELVA heeft onderzocht hoe deze grijze wereld kan evolueren tot een nieuwe groene stedelijke biotoop voor mens en dier en welke ontwikkelingsprincipes gericht op vergroening hier toepasbaar zijn en hoe het een onlosmakelijk onderdeel kan vormen van stedelijke ontwikkeling.

Belang van groen in de stad

Groen in de stad wordt vaak gezien als mooi, leuk en recreatief. Echter wordt vaak vergeten dat dit groen een cruciale rol speelt in het leefbaar houden van onze steden en dat het een oplossing biedt voor het snel veranderende klimaat. Zo zorgen gezonde groene ecosystemen onder andere voor schone lucht, ze koelen de stad, voorkomen wateroverlast door infiltratie en verdamping en hebben een positieve impact op de gezondheid van de bewoners. Daarnaast vormt de urbane omgeving ook een interessant leefklimaat voor verschillende soorten flora en fauna. Het stedelijk gebied is in veel gevallen ecologisch interessanter en biodiverser dan de omliggende weidelandschap. De stad vormt een voedselrijk biotoop, met minder natuurlijke vijanden, minder landbouwgifstoffen en een divers pallet van condities: nat versus droog, licht versus donker, warm versus koud. Aan de toekomstige ontwerpers van de stad de uitdaging om de stad te ontwerpen als inclusieve plek die bestendig is voor de toekomst. Een biotoop voor de mens, flora en fauna.

Belang van natuur in de stad: vergroten biodiversiteit, aanpakken wateroverlast, reduceren van hittestress en positief effect op de gezondheid

Het Rotterdam Central District

Het RCD is niet de eerste plek waar je aan denkt als het gaat om het creëren van een urban jungle. Het kent een hoge bebouwingsdichtheid, de openbare ruimte wordt gedomineerd door verkeer en is overwegend verhard. Hierdoor is er nauwelijks ruimte voor groen en vormt het een van de warmste plekken in Rotterdam.

Bestaande en geplande bebouwing vs. openbare ruimte
De openbare ruimte wordt gedomineerd door verkeer
Het RCD kent weinig gebruiksgroen

Een transformatie kan niet alleen komen wanneer we ons beperken tot het maaiveld. Er moet gedacht worden aan collectieven, systemen, waarbij de openbare ruimte en de gebouwde omgeving samenwerkt. Door het maaiveld maximaal te ontharden en de bebouwing op strategische plekken te vergroenen ontstaat serie aan groene ruimtes, die zowel horizontaal als verticaal met elkaar een relatie aangaan en samen een groen netwerk vormen in deze versteende omgeving.

Inzetten op vergroenen van daken ten behoeve van ecologie en gebruik
Resultaat: een stedelijke biotoop waar zowel de mens als de natuur van profiteert
De stedelijke biotoop vormt een verbinding tussen twee grote groenstructuren

Greenwashing

Echter zien we dat het kwalitatief vergroenen van gebouwen nog in de kinderschoenen staat en goede voorbeelden schaars zijn. In nagenoeg alle tenders worden groendaken en natuurinclusieve ontwerpen gepresenteerd, maar echt goede nederlandse voorbeelden ontbreken nog. Dit komt voornamelijk doordat groen vaak een sluitpost is en als een van de eerste elementen wegbezuinigd wordt. Als het niet gebeurd tijdens het ontwerp, wordt het er later vaak uitgehaald vanwege beheerskosten. Tijdens een workshop met de landschapsarchitecten van de vier grote steden werd dit bevestigd en is er gediscussieerd over mogelijke oplossingen. Er verschillende oplossingen aangedragen om groen een integraal onderdeel te maken van gebiedsontwikkeling:

Groen moet een onlosmakelijk onderdeel worden van het ruimtelijk beleid, van de structuurvisie tot een beheerplan
Rol van de landschapsarchitect borgen gedurende het hele proces
Gebruik van subsidies en groenfondsen
Aanscherpen van de regels en met name het toezicht in alle fasen van het proces
Groene gebouwde ruimtes moeten een onlosmakelijk onderdeel vormen van de openbare ruimte, onder ander door een publieke programmering waardoor deze minder snel wegbezuinigd kunnen worden

The urban jungle van het RCD

De strategie begint met het maximaal vergroenen van de openbare ruimte, door het vergroenen van parkeerplaatsen en het ontharden van te grote stenige ruimten. Daarna worden een aantal grote publieke groene gebouwde ruimtes gecreëerd en voorzien van een stevige programmering. Voorbeelden zijn het huidige Dakpark en het groene dak van het Groothandelsgebouw, welke worden aangevuld.

Deze ruimten worden ingeschreven in de stedelijke structuur door het leggen van goede verbindingen met het maaiveld, waardoor ze een onlosmakelijk onderdeel vormt van de openbare ruimte. De groene daken en gevels vormen een aanvulling op het systeem en versterken de structuur. De groene ruimtes samen vormen de urban jungle van het RCD, een netwerk van groene ruimtes die samen de verbinding leggen met het Essenburgpark, de Rotte en de Hofbogen.

De groene ruimtes samen vormen de urban jungle van het RCD, een netwerk van groene ruimtes die samen de verbinding leggen met het Essenburgpark, de Rotte en de Hofbogen.

Locatie
Rotterdam
Status
Studie
Opdrachtgever
O-Team
Steven Delva
Rogier Hendriks