Rijkere dijken - Nederland
De Nederlandse waterschappen nemen de rol in van een regionale waterautoriteit, en krijgen dus meer verantwoordelijkheden. Dit vraagt om anders na te denken over de verzwaring van 99 dijken in Nederland.
In het ontwerpend onderzoek ‘Rijkere Dijken’ stellen ruimtelijke ontwerpers zich de vraag welke sterke alternatieven er zijn voor traditionele dijkverzwaringen in Nederland. Hoe kan er worden ingespeeld op sociale, ruimtelijke, ecologische, economische en/of maatschappelijke ontwikkelingen? De ontwerpers gaan bij het beantwoorden van deze vragen verder dan de gangbare oplossingen en geven antwoord op actuele vraagstukken.
Het ontwerpend onderzoek ‘Rijkere Dijken’ laat zien dat werken met de archetypische vorm van de dijk loont. Het verzwaart en transformeert de oer-Hollandse dijk op doordachte plekken tot ware rijkere dijken. Het zijn vooruitstrevende, toekomstgerichte ontwerpen die de erfgoedwaarde van de lange scherpe lijnen in het landschap weten te waarderen en te versterken, terug te brengen of te behouden.
Rijkere dijken bieden niet alleen een oplossing voor een duurzame waterveiligheid, maar dragen ook bij aan een oplossing van sociale, ruimtelijke, ecologische, economische en maatschappelijke vraagstukken over en rond de dijk.
Afbeelding links: In Nederland moeten de komende jaren 99 dijken effectief verzwaard worden. Deze dijkverzwaring dreigt echter op een traditionele manier te gebeuren - Afbeelding rechts: Het doel van ons ontwerpend onderzoek Rijkere Dijken is een sterk alternatief te bieden voor de huidige traditionele gedachte van monotone dijkverzwaringen
De vraag die wij als ruimtelijke ontwerpers stellen, is waarom een dijk niet meer kan zijn dan een controleerbare, uitbreidbare, goedwerkende waterkering.
Archetypische vorm van de dijk
Het ontwerpend onderzoek ‘Rijkere Dijken’ laat zien dat werken met de archetypische vorm van de dijk loont. Het verzwaart en transformeert de oer-Hollandse dijk op doordachte plekken tot ware rijkere dijken. Het zijn vooruitstrevende, toekomstgerichte ontwerpen die de erfgoedwaarde van de lange scherpe lijnen in het landschap weten te waarderen en te versterken, terug te brengen of te behouden.
De archetypische vorm van de dijk – basis voor dit ontwerpend onderzoek
Organisatorische verschuivingen bij waterschappen
Met de komst van de nieuwe Waterwet (2009) is een ontwikkeling in de professionalisering van de dijkenbouw gaande, waarmee de rol van het waterschap in de Nederlandse waterhuishouding verandert. De waterschappen nemen de rol in van een regionale waterautoriteit, en krijgen dus meer verantwoordelijkheden.
Wordt de dijkverzwaring nu volledig gefinancierd door Rijkswaterstaat, in de nieuwe situatie zal deze kostenpost 50 procent door het rijk en 50 procent door de waterschappen betaald worden. Ook stelt men voor om de periodieke toetsing van vijf naar twaalf jaar om te zetten. Verschuivingen die vragen om anders na te denken over de dijken in Nederland.
Organisatie binnen Nederland nu en straks
Ontwikkeling van `De Dijk` binnen Nederland + de gestelde opgave
Rijkere dijken bieden niet alleen een oplossing voor een duurzame waterveiligheid, maar dragen ook bij aan een oplossing van maatschappelijke vraagstukken over en rond de dijk
7 Rijkere Dijken
Rijkere dijken bieden niet alleen een oplossing voor een duurzame waterveiligheid, maar dragen ook bij aan een oplossing van maatschappelijke vraagstukken over en rond de dijk.
1. Energiedijk – De dijk als generator van natuurlijke energieproductie
2. Holle dijk – Dijkverzwaring door dubbel ruimtegebruik, nieuwe woonvormen in een ruimtelijke kwaliteit
3. Holle dijk – Dijkverzwaring door dubbel ruimtegebruik, het creëren van nieuwe publieke ruimte
4. Migratie dijk – Dijkverzwaring door koppeling interactie tussen twee biotopen
5. Bevaarbare dijk– Een nieuwe dijk als nieuwe verbinding en als noodzakelijke dijkverzwaring.
6. Beweegbare zeedijk – Beweegbare dijk als onderdeel van de stedelijke rand
7. Sedimentatie dijk. – Dijkverzwaring door natuurlijk proces van kleiafzetting
Rijkere Dijk 1: Energie dijk – De dijk als generator van natuurlijke energieproductie.
- Locatie: Nieuw Lekkerland is een dorp in Zuid-Holland, gelegen in de Alblasserwaard. Nieuw Lekkerland bevindt zich ten zuiden van de rivier de Lek, ten oosten zijn de bekende Kinderdijkse molens gelegen.
- Doel: Dijkverzwaring zo ontwerpen dat de dijk de generator vormt van natuurlijk energieproductie.
- Resultaat: Een rijkere dijk laten ontstaan uit de context. Dijk als basis van de natuurlijke energieproductie. Koppeling van de actuele vraagstuk van dijkverzwaring en natuurlijke energieproductie. Ruimtelijke kwaliteit.
Verrijken van de opgave
Energiedijk – Nieuw Lekkerland
Rijkere Dijk 2: Holle dijk – Dijkverzwaring door functioneel volume: dubbel ruimtegebruik, nieuwe woonvormen in een ruimtelijke kwaliteit.
- Locatie: Het Eiland in Vlissingen is een relatief smalle strook land tussen de Vlissingse Stadhavens en de Westerschelde.
- Doel: Dijkverzwaring d.m.v. functioneel volume.
- Resultaat: Contextuele vraagstukken als basis voor een rijkere dijk. Dubbel ruimtegebruik. Nieuwe woonvormen in een ruimtelijke kwaliteit. Verduurzamen van de traditionele dijkverzwaringsprincipes (van 50 tot 10 jaar).
Verrijken van de opgave
Snede – Holle dijk – Vlissingen
Rijkere Dijk 3: Holle dijk – Dijkverzwaring door functioneel volume: dubbel ruimtegebruik, het creëren van nieuwe publieke ruimte.
- Locatie: Kop van ‘t Land is een buurtschap in de gemeente Dordrecht, in de provincie Zuid-Holland. Het ligt aan de Nieuwe Merwede en heeft een pontveer naar de Biesbosch.
- Doel: Dijkverzwaring d.m.v. functioneel volume.
- Resultaat: Contextuele vraagstukken als basis voor een rijkere dijk. Dubbel ruimtegebruik. Nieuwe publieke ruimte. Verduurzamen van de traditionele dijkverzwaringsprincipes (van 50 tot 10 jaar).
Kop van het land – Dordrecht
Verschuiven van budgetten en verrijken van programma
Rijkere Dijk 4: Migratie dijk – Dijkverzwaring door koppeling interactie tussen twee biotopen. Integreren van onderzoeksstation en toeristische attractie in de dijk.
- Locatie: Lauwersoog is een dorp in de provincie Groningen, gelegen tussen de Waddenzee en Lauwersmeer.
- Doel: Dijkverzwaring koppelen met het creëren van interactie tussen twee biotopen.
- Resultaat: Context als aanleiding om te kiezen voor een rijkere dijk. Integreren van onderzoeksstation en toeristische attractie in de dijk.
Verrijken van de opgave
Snede – Migratiedijk – Lauwersoog
Rijkere Dijk 5: Bevaarbare dijk – Functionele nieuwe dijk: dijk als nieuwe verbinding (Marken) en als noodzakelijke dijkverzwaring.
- Locatie: Uitdam is een dorp in de provincie Noord-Holland, gelegen aan het Markermeer.
- Doel: Functionele nieuwe dijk passend in landelijk gebied.
- Resultaat: Context als aanleiding om te kiezen voor een rijkere dijk. Een nieuwe dijk als nieuwe verbinding (Marken) en als noodzakelijke dijkverzwaring.
Verrijken van de opgave
Snede – Bevaarbare dijk – uitdam
Rijkere Dijk 6: Beweegbare zeedijk – Functionele dijk met beperkt ruimtebeslag: beweegbare dijk als onderdeel van de stedelijke rand, door beschermd wonen aan het water
- Locatie: Stadshart Dordrecht. De Voorstraat is een winkelstraat en dijk in de Zuid-Hollandse stad Dordrecht. De straat met een lengte van 1,2 km is deel van de hoogwaterkering in zuidwest-Nederland. De Voorstraat als zeedijk is nog even hoog gelegen als een eeuw terug en wordt momenteel door vloedschotten tegen het water beschermt tot 3,60 m NAP.
- Doel: Functionele dijk passend in verstedelijkt gebied. Dijk met uiterst beperkt ruimtebeslag.
- Resultaat: Opheffen van visuele barrière. Creëren van ruimtelijke kwaliteit – Beschermd wonen aan het water. Beweegbare dijk als onderdeel van de stedelijke rand.
Verrijken van de opgave
Snede – Beweegbare dijk – stadshart Dordrecht
Rijkere Dijk 7: Sedimentatie dijk – Dijkverzwaring door natuurlijk proces van kleiafzetting.
- Locatie: Tiel gelegen aan de rivier de Waal.
- Doel: Dijkverzwaring door middel van een natuurlijk proces van kleiafzetting. Sturen en stimuleren van kleiafzetting door het gericht aantasten van de rivierbodem.
- Resultaat: De Zomerdijk wordt op een natuurlijke manier aangeheeld. Verhoging van de rivierboden leidt tot hogere grondwaterstanden in een uitgestrekter gebied (vasthouden van water stroomopwaarts). Kleiwinning eenvoudiger maken voor economische toepassingen (de typische gebakken materialen). Nieuwe recreatieve functies op de aangelengde dijken. Ontstaan van dynamische zandlandschappen die ecologisch interessant zijn.
Verrijken van de opgave
Snede – Sedimentatiedijk – Tiel
Nederland, het land van de landschapers
Nederland was de wereldleider op het gebied van dijken bouwen en deltatechnologie. Kunnen we deze positie terugwinnen door verder te durven denken dan de traditionele dijkopbouw? Durven we het land te zijn van de landscrapers? Een volume dat bestaat uit een combinatie van de volgende componenten: landschap – natuur – waterkering – architectuur – techniek en cultuur.
Lees hier meer over Rijkere dijken.
- Locatie
- Nederland
- Status
- Onderzoek
- Opdrachtgever
- Stimuleringsfonds voor Creatieve Industrie
- Samen met
- Dingeman Deijs
- Team
- Steven Delva