Ruimtelijk Raamwerk Buiksloterham - Amsterdam

Vroeger: stad een plek waar een divers pallet van functies samen kwamen. Daarna: Productie wordt uit de stad gedrukt: ontstaan Buiksloterham. Straks: Buiksloterham als wijk om te wonen met behoud van de maakindustrie en experiment.

Buiksloterham is in beweging en transformeert in rap tempo van een gebied voor zware productie en havengebonden bedrijvigheid naar de circulaire en productieve wijk van Amsterdam waar gewoond en gewerkt wordt. Het is een van de meest veelbelovende gebieden in Amsterdam om te voorzien in het Amsterdamse woningtekort. In dit voormalige havengebied aan de noordelijke IJ-oevers is plaats voor meer dan 8000 woningen en dit wordt gecombineerd met bedrijvigheid, maakindustrie en ruimte voor experiment. 

Het Raamwerk dat opgesteld is door DELVA vertelt het verhaal van Buiksloterham, de visie op de toekomstige ontwikkeling en legt de hoofdlijnen vast. Binnen dit raamwerk worden toekomstige ontwikkelingen gestuurd door de opgestelde leidende principes. Deze visie is integraal, waardoor een breed scala aan onderwerpen is bekeken, elkaar raken en versterken. Zo zijn mobiliteit, bodemverontreiniging,  economie, circulariteit, groen en ecologie de onlosmakelijke fundamenten van het Ruimtelijk Raamwerk.

Buiksloterham is opkomend en bruist. Verschillende initiatieven geven het gebied identiteit en bekendheid, te denken aan bijvoorbeeld de Ceuvel of Schoonschip. De ontwikkeling is in volle gang; verschillende kavels zijn ontwikkeld of er is gestart met ontwikkeling. De liggende regelgeving is verouderd en de oude regels voldoen niet meer. Daarom is er gewerkt aan een herziening van het investeringsbesluit met aangepaste uitgangspunten en regelgeving en wordt het toetsingskader voor ontwikkelplannen. Om tot deze herijking te komen is het Ruimtelijk Raamwerk voor Buiksloterham opgesteld door DELVA Landscape Architecture / Urbanism i.s.m. gemeente Amsterdam, Studioninedots, Space and Matter, Civic en Workshop.  

Het Raamwerk vertelt het verhaal van Buiksloterham, de visie op de toekomstige ontwikkeling en legt de hoofdlijnen vast.

Buiksloterham ligt op een plek waar twee belangrijke metropolitane groenstructuren samen komen: het Noorderpark en de groene scheg langs het Zijkanaal/Nieuwe Gouw. Deze verbinden Buiksloterham met het Polderlandschap. Deze twee groenstructuren ontmoeten elkaar aan de westzijde van Buiksloterham, waar ze verbonden worden door het doorzetten van de IJpromenade en het Oeverpark vormen. 

Overpark - Het Oeverpark wordt een belangrijke groenvoorziening voor Buiksloterham, maar ook voor de gehele stad. Hier is ruimte voor sport en spel en om te ontmoeten. Het park wordt gekenmerkt door de openheid en relatie tot het IJ.

Kanalen en oevers - De drie kanalen vormen belangrijke ideniteitsdragers van het gebied. Ze delen het gebied op in verschillende strips en zorgen voor een heldere structuur. De kanalen en de kades vormen de centrale groenblauwe openbare ruimtes in Buiksloterham.

Groene straten - Tussen de Kanaalparken ligt een netwerk van straten. Deze straten staan in het teken van stromen en definiëren de voorzijde van de blokken. De straten krijgen herkenbaarheid een eenduidig profiel en worden zo groen mogelijk ingericht met bomen en groenstroken.

Groene strips -Tussen de kanaalparken en de straten liggen groene strips. De strips leggen de verbinding tussen beide structuren en worden ingevuld als bijzonder groene autoluwe verbindingen die de doorwaadbaarheid van het gebied verhogen. De brede strips bieden ruimte aan kleinschalig sport, spel en ontmoeten, maar hebben tevens een belangrijke rol in de klimaatadaptatie.

Plekken en experiment - Binnen Buiksloterham zijn er een aantal plekken waar het experiment wordt gevierd, zoals Atelier Volten en De Keet. Dit zijn de smaakmakers binnen het gebied en definiëren voor een groot deel de identiteit van Buiksloterham. Binnen de nieuwe ontwikkelingen moet ruimte geboden worden voor nieuwe gelijksoortige plekken. Belangrijk is dat deze plekken een publieke programmering kennen, experimenteel van karakter zijn en de identiteit van het gebied versterken.

De hoofdstructuur is sturend voor de indeling op blokniveau. Aan de formele straatzijde zal programma worden ontwikkeld dat een publieker karakter heeft of een goede bereikbaarheid vereist voor gemotoriseerd verkeer. Den wordt bijvoorbeeld gekenmerkt door een strakke rooilijn en laanstructuur. Door middel van de groene strips wordt de straat verbonden met het kanaalpark, waar een verspringende rooilijn en een groene inrichting resulteert in aangename verblijfsplekken die een sterke relatie hebben met het water.

Slimme mobiliteitsstructuur

Het raamwerk zet in op lagere parkeernormen, minder parkeren in openbare ruimte, geen parkeervergunningen en inzet op slim delen van vervoer op centrale locaties in de wijk door middel van mobiliteitshubs. De mobiliteitshubs stimuleren het gebruik van verschillende deelmobiliteiten, zoals de deelauto en fiets. Naast deelmobiliteit, bevat de hub ook verschillende dagelijkse voorzieningen voor de buurt zoals een kinderopvang en pakketafhaalpunt, waardoor de hub geladen wordt met extra programma, het gebruik ervan extra aantrekkelijk wordt en een toevoeging is voor de buurt.

Om het raamwerk extra kracht bij te zetten zijn er negen leidende principes toegevoegd die de ambities van Buiksloterham benadrukken en de toekomstige ontwikkelingen stuurt, zodat deze de dialoog aangaan met het raamwerk en samen een leefbare, klimaatbestendige en productieve wijk zullen vormen. 

Buiksloterham ontleent zijn DNA uit het bestaande

Buiksloterham ontwikkelt door op basis van nieuwe inzichten, maar zeker ook met inachtneming van bestaande kwaliteiten, zoals ruimtelijke karakteristieken, waardevolle cultuurhistorische elementen, de stoere identiteit en de werkfuncties in het gebied. Ook behoud en verdere ontwikkeling van experimenten, de relatie met het water en watergebonden productie behoren hiertoe. 

Buiksloterham biedt blijvend ruimte aan verschillende typen makers 

Buiksloterham is van oudsher een productief gebied, met zware industrie en havengebonden bedrijvigheid. Door het steeds schoner worden van de productie en het vertrek van zware industrie uit Buiksloterham is het mogelijk in te zetten op gemixte gebieden waar wonen en werken samen gaan. De ruimte voor productieve bedrijvigheid verandert niet. Meestal in hoge plinten, dan weer in aparte stoere werkgebouwen. Ruimten die zich onderscheiden in schaal, mate van menging en dichtheid, die ook qua uiterlijk onderscheidend en stoer mogen zijn. Belangrijke aandachtspunten zijn faciliteiten voor laden en lossen, hoge plinten tot 6 meter en flexibiliteit in gebouwen, zodat kan worden ingespeeld op veranderingen. 

Woningbouw als middel voor het doorontwikkelen van Buiksloterham

Buiksloterham ontleent zijn identiteit voornamelijk uit het experiment en de productie in het gebied. Door de ontwikkeling van Buiksloterham en de hoge marktdruk transformeert het naar een wijk met veel wonen. Een deel van deze woningproductie kan op separate kavels worden gerealiseerd, wat realisatie eenvoudiger en sneller maakt. Hierdoor wordt er ruimte gecreëerd voor experimentele woonvormen, zoals collectieve particuliere woonvormen, nieuwe typologieën, ouderen- en zorgwoningen en andere vormen waar in de standaard woningmarkt weinig ruimte voor is. Deze bijzonderheden moeten de kracht en het karakter van de wijk mede gaan bepalen en daarom is het van cruciaal belang deze elementen met een hoge maatschappelijke waarde blijvend te faciliteren. 

Buiksloterham als robuust groen-blauw en natuurinclusief systeem

Buiksloterham wordt een voorbeeld op het gebied van hergebruik en duurzaamheid. Dit op allerlei manieren zoals energie, materiaalgebruik, sanitatie, verkeer en vervoer, enz. Hieronder valt het reduceren van straten voor gemotoriseerd verkeer, het inpassen van mobiliteitshubs, het innovatief omgaan met de vervuilde grond en het creëren van collectieven zijn maar een aantal voorbeelden van hoe de wijk zich innovatief en positief doorontwikkelt naar een wijk van de toekomst. 

Binnen het raamwerk is gesteld dat Buiksloterham een wijk met voldoende groen en biodiversiteit wordt, die bijdraagt aan een kwalitatieve omgeving maar ook zorgt voor koeling van de stad. Zowel in de openbare ruimte als op kavelniveau is aandacht voor klimaatadaptatie en natuur-inclusiviteit. Denk aan groen op de kavels, benutting hemelwater op de kavel en in de openbare ruimte, koele verblijfplekken, regenbuffers in de openbare ruimte, projecten die bijdragen aan de vergroeningsopgave en vergroting van de biodiversiteit en een grote variatie aan openbaar groen. Een en ander wordt gekwantificeerd in de kaders voor herontwikkeling. 

Lees hier het boekwerk van Ruimtelijk Raamwerk Buiksloterham.

Locatie
Amsterdam, Buiksloterham
Status
Raamwerk
Opdrachtgever
Gemeente Amsterdam
Samen met
Gemeente Amsterdam, Studioninedots, Space and Matter, Civic en Workshop
Steven Delva
Rogier Hendriks