Landschapsarchitectuur – Tussen ontwerp en onderzoek

DSL presenteert haar eerste publicatie getiteld ‘Landschapsarchitectuur: Tussen ontwerp en onderzoek’. Steven Delva en Marieke Berkers schreven mee.

Publicatie ‘Landschapsarchitectuur: Tussen ontwerp en onderzoek’
Uitgave: Dutch School of Landscape Architecture.
Redactie en samenstelling: Steffen Nijhuis (TU Delft) en Danielle Niederer (DSL).

Onderzoekend ontwerpen aan de circulaire stad.
Circulair denken is nog lang geen vanzelfsprekendheid voor alle stakeholders bij gebiedsontwikkeling. Met de crisis achter de rug verlopen projecten nu in een razend tempo en is voor onderzoek gericht op ‘ontwerpen aan de circulaire stad’ vaak geen tijd. DELVA Landscape Architects Urbanism slaagt er met een eigen aanpak wel in ruimte te maken voor ontwerpend onderzoek. Het Amsterdamse bureau voor landschapsarchitectuur schreef er een essay over, dat deel uitmaakt van de publicatie ‘Landschapsarchitectuur: Tussen ontwerp en onderzoek’.

Ontwerpend onderzoek
De circulaire stad is een ruimtelijke opgave, waarbij volgens Delva ruimtelijke ontwerpkennis onontbeerlijk is. Het doen van ontwerpend onderzoek is daarom een noodzaak.  Naast deze ruimtelijke vraagstukken onderzoekt het bureau de ontwerpprocessen die passen bij het realiseren van een circulaire stad. Welke partners heb je wanneer nodig? Tegen welke regelgeving of beleidseisen loop je als ontwerper op en wat betekent je plan voor toekomstig beheer?

Cirulair én snel
Thema’s als duurzaamheid en klimaatadaptatie staan hoog op gemeentelijke agenda’s. Maar de hoogconjunctuur zorgt ervoor dat projecten een razendsnel tempo hebben, met stakeholders die bang zijn kostbare tijd te verliezen met het toepassen van nieuwe, circulaire systemen. Volgens Delva is circulair denken, mits gekoppeld aan grondige ontwerp- en projectkennis, wel verenigbaar met snelheid van uitvoering. Daarbij is het hebben van kennis over beleid een absolute must. Delva: “Wie weet aan te haken op lopend beleid kan ambtenaren enthousiasmeren achter circulaire ontwerpkeuzes te gaan staan. Als ontwerper ben je bovendien in staat de soms wat abstracte beleidsambities te voorzien van concrete uitwerkingen.”

Living Lab
Het zichtbaar delen van ambities helpt ook om op de circulaire weg door te gaan, stelt Delva aan de hand van een eigen gerealiseerd ontwerp in opdracht van woningcorporatie de Alliantie: het masterplan Buiksloterham voor 550 woningen en 4000 m2 werkunits en horeca. “In een gekoppeld onderzoeksproject ‘Circulair Buiksloterham’ maakten we een scan van het stedelijk metabolisme. Met deze informatie konden we een ontwerp maken dat ruimtelijk slim in elkaar steekt en aantrekkelijk, maar ook haalbaar is. We bestempelden het projectgebied bewust als ‘Living Lab’. Iedereen wist zo dat er gezocht werd naar innovatieve oplossingen.” Delva was ook aanjager van een proces waarbij uiteindelijk twintig partijen, waaronder de gemeente, de opdrachtgever, maar ook energieleveranciers en het waterschap, een manifest ondertekenden waarin ze gezamenlijk de ambitie uitspraken echt een circulaire wijk te willen bouwen. Het gezamenlijk onderschrijven van doelstellingen in het manifest bracht Circulair Buiksloterham in een versnelling.

Next steps
Ondertussen spreidt het onderzoek zich uit over allerhande projecten. Zo ligt bijvoorbeeld in Groningen het plan klaar voor de transformatie van een fabrieksterrein met een suikerfabriek van 240 hectare in een New Suger District. Ook deze transformatie vindt zijn basis in ontwerpend onderzoek. In de Merwe Vierhaven te Rotterdam werken DELVA, W&B, Skonk, Site UD, samen met actoren zoals de gemeente, het havenbedrijf, grondeigenaren en projectontwikkelaars aan een herziend bestemmingsplan dat slimmer is en verder gaat dan het gangbare en waarin de koppeling wordt gemaakt tussen circulariteit, klimaatadaptatie (buitendijks en dus onderhevig aan getijden), economie (innovatie) wonen en werken.