Hembrug - Zaandam
Iedereen die voor het eerst het HEMbrugterrein betreedt, lijkt geroerd door die ervaring. Of je nu op de fiets, te voet, per boot of met de auto aankomt, je betreedt een andere wereld. Een stoere en tegelijkertijd aaibare plek, waar gerestaureerde en vervallen panden even fraai ogen en waar menselijke ontmoeting, groene en blauwe natuur harmonieus samen lijken te gaan.
Een onverwachte creatieve oase in de stad. Dit unieke gebied staat aan de vooravond van een grote ontwikkelingsopgave. Het gebied zal zich openen naar de buitenwereld, nieuwe gebruikers aantrekken en meer verdichten. Maar hoe doe je dit met respect en liefde voor het verleden? Hoe behoud je de vrije sfeer en bied je tegelijkertijd woon- en werkruimte aan ongeveer 2.000 nieuwe bewoners? Hoe verenig je nieuwbouw en verdichting met de huidige monumentale en landschappelijke kwaliteit?
HEMbrug verleidelijke stadsbiotoop
Onze strategie is het creëren van een 'verleidelijke stadsbiotoop' voor HEMbrug.. De strategie is tot stand gebracht door een divers consortium en in nauwe samenwerking met de huidige gebruikers van HEMbrug. Een strategie geënt op het verleden, voortbouwend op het heden en met ambitie voor de toekomst.
HEMbrug, Verleidelijke Stadsbiotoop
Verleden
Van een 'machine' [verleden]
De hoofdopzet van de machine is deels nog voelbaar, maar de onlosmakelijke relatie van destijds is er niet meer. Het bos werd afgesloten, de logische ordening van de gebouwen verstoord. Fabriekscomplex en bosgebied kwamen naast elkaar te liggen. Het gebied heeft zich programmatisch doorontwikkeld. Veel opstallen hebben een tweede leven gekregen en huisvesten toonaangevende communities in de maakindustrie, creatieve bedrijvigheid en evenementen-branche. Het bos beschikt over bijzondere flora en fauna.
Heden
Naar: twee 'hernieuwde' werelden [heden]
De historie, de ecologische kwaliteiten en de creatieve community vormen de bouwstenen van onze strategie. Wij zien het als onze taak om deze kwaliteiten te laten bloeien en tegelijkertijd een vooruitstrevend stuk stad te realiseren. Dit doen wij door het gebied door te laten ontwikkelen naar een ‘Verleidelijke Stads-biotoop’. Een onderscheidende en op zichzelf staande plek. Een plek waar weer evenwicht ontstaat door het samenbrengen van gebruik, bebouwing en landschap. Waar een stedelijke - en een bewuste lifestyle samenkomen. Maar bovenal een plek die organisch blijft groeien en een groot adaptief vermogen kent.
Toekomst
Naar: 'verleidelijke stadsbiotoop [toekomst]
Bij de eerste kennismaking voelt HEMbrug als een plek die altijd zo was. Met prachtige gebouwen, die lieflijk in een volgroeid bos geschoven zijn. Maar niets is minder waar. Het ensemble van functies, gebouwen en landschappen vormden lange tijd een onlosmakelijk functioneel geheel. Het bos en de grondwallen dienden bijvoorbeeld als bescherming voor ontploffingsgevaar, en de ruimtelijke structuur volgde het productieproces van verschillende onderdelen. Puur rationeel en onderdeel van een soepel werkende machine.
Verbinding met omgeving
De jarenlange inspanning van de gemeente Zaanstad en Amsterdam wordt duidelijk. Via de oevers van het IJ verbinden de twee steden zich. Buiksloterham, NDSM en straks Havenstad creëren een interessante stedelijke configuratie aan de oevers van het grote water. Ook langs deZaan richt de stad zich opnieuw naar het water, zoals blijkt uit toekomstbeeld Zaan 2040. Er vormt zich een lint waar wonen en recreëren zijn ingepast tussen de vele bedrijvigheid. Op het scharnierpunt van deze twee werelden, op het groene schiereiland, manifesteert HEMbrug zich. Het fungeert als een baken langs de Noordelijke Zaanijoevers.
Om het bijzondere karakter te behouden kiezen wij ervoor om HEMbrug te laten ervaren als een op zichzelf staande plek. We breiden het bos uit zodat ook de nieuwe bosrand een ‘wand’ vormt naar de buitenwereld. We introduceren ‘landschappelijke poorten’ die duidelijk communiceren dat je een bijzonder gebied betreedt.
HEMbrug, een landschap vol relicten
Drie kenmerkende (natuurlijke) zones
Stadsbiotoop: evenwicht tussen programmatische, ruimtelijke en landschappelijke systemen.
Geactiveerde relicten vertellen het verhaal van Hembrug
Inspirerend design center
De ligging van de voormalige Machinehal is voor ons een belangrijk uitgangspunt geweest in de transformatieopgave. De Machinehal wordt het gebouw dat de entree van HEMbrug markeert, waarbij zichtbaar is dat in dit gebied vernieuwing plaatsvindt, maar wel met respect voor de historie. Daarnaast bevindt het gebouw zich in het Designveld, waar design wordt bedacht, geproduceerd, geëxposeerd en verkocht. Om de openheid van de gebouwschil te behouden, hebben we gezocht naar een programmering die voldoet aan de oorspronkelijke logica van het gebouw en waarvoor geen ingrijpende maatregelen aan de authentieke schil benodigd zijn. Een programma dat zowel de identiteit van HEMbrug als het Designveld versterkt.
Voorstel herontwikkeling voormalige machinehal
Een greep uit de geactiveerde relicten van Hembrug
Landschap en geactiveerde relicten vertellen het verhaal van HEMbrug
De verschillende relicten in het gebied bieden een uitgelezen kans voor binding van de deelgebieden. Passend bij de identiteit vertellen we het verhaal van HEMbrug op een verfrissende manier. Niet de bordjes of een blad papier, maar het landschap, de ruimtelijke configuratie en de opstallen zijn vertellers van het verhaal. Het gebied krijgt een nieuw recreatiepad dat wandelaars langs verschillende relicten voert. Het pad vindt zijn oorsprong aan het waterfront, loopt over de Productievelden en komt vervolgens uit bij het sectorpark en de Zaankade. Grondwallen, schietbaan, een heuvel; allen worden uitgelicht in het landschap en ontvangen een nieuwe functie. Er wordt eenduidig omgegaan met materiaal en kleur. Schoonheid, functionaliteit en identiteit wordt zo versterkt terwijl een bindend en leesbaar verhaal ontstaat.
Impressie van de landschappelijke overgangen van noord naar zuid
Het Hembos bevindt zich op het punt waar vier deelgebieden samenkomen
Het Hembos
Het Hembos, straks een voor het publiek opengestelde plek. Het is ons doel en onze verantwoordelijkheid om het Hembos interessanter te maken voor mens, plant en dier. Bewoners vinden er rust in de natuur, bezoekers ontdekken er het verhaal van HEMbrug en uiteenlopende dieren en planten krijgen de ruimte.
- Locatie
- Zaandam
- Status
- Prijsvraag
- Opdrachtgever
- BPD en Vorm
- Samen met
- Studioninedots, BOEI en Wessel de Jong