M4H – Toekomst in de maak - Rotterdam
De Merwe Vierhavens worden doorontwikkeld tot de kraamkamer van de innovatieve maakindustrie, dit samen met het creëren van stuk stad. De havens die in oppervlakte vergelijkbaar zijn met het centrum, transformeert tot een plek waar haven en stad samen de toekomst schijven. Naast innovatieve maakbedrijven biedt M4H hiermee plek voor kennis- en onderwijsinstellingen, creatieve makers en ondersteundende dienstverlening, woningen, culturele voorzieningen, horeca en winkels. Een energiek district met uitstraling naar en impact op zowel stad en haven.
DE TOEKOMST IN DE MAAK
Het ruimtelijk raamwerk heeft twee doelen voor aankomende ontwikkelingen:
• Het raamwerk is uitnodigend en uitdagend voor partijen met interesse in het gebied. ‘Dit kunt u verwachten als u zich hier vestigt of als u hier wilt ontwikkelen. En binnen deze kaders kunt u aan de slag.’
• Het raamwerk richt het handelen van gemeente en Havenbedrijf. Het bevat de uitgangspunten voor infrastructuur en openbare ruimte. Het vormt de onderlegger voor het bestemmingsplan en voor kwaliteitsborging.
Het raamwerk bestaat uit een aantal onderdelen, waarbij er een onderscheid is tussen uitgangspunten en ambities. De uitgangspunten zijn leidend in volgende planfases. De ambities vormen een vertrekpunt voor volgende planfases. De programmatische hoofdstructuur (met de differentiatie in functies en dichtheid tussen de verschillende deelgebieden), de ruimtelijke hoofdstructuur (met de hoofdopzet van wegen, parken, pleinen, velden en bekkens) leiden tot het structuurbeeld. Het raamwerk bevat op deze onderwerpen uitgangspunten die leidend zijn in volgende planfases.
Het raamwerk is gevormd in een intensief proces met interne en externe betrokkenen. Twee inspiratiesessies met ondernemers en ontwikkelaars boden inzicht in de verwachtingen van deze groepen voor het gebied. Samen met de opbrengsten van alle eerdere plannen, zijn deskundigen van gemeente, Havenbedrijf, DCMR (milieudienst) en gemeente Schiedam vervolgens aan de slag gegaan. Dit leidde in juni 2018 tot het ruimtelijk raamwerk 1.0. De IABR (Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam) die in juni in het HAKA-gebouw werd gehouden, bood het podium en het platform om dit tussenproduct te presenteren en te bediscussiëren. De reacties en inhoudelijke input hiervan vormden de ingredienten in het vorm geven van het uiteindelijke ruimtelijk raamwerk 2.0.
M4H blijft ruimte bieden aan verschillende makers
Het Makers District wordt dé plek in de regio voor de innovatieve maakindustrie. Hier wordt de transitie naar de nieuwe economie van haven en stad in de praktijk gebracht. Het gebied leent zich perfect voor zo’n ontwikkeling. Jonge bedrijven kunnen er doorgroeien tot grote, gevestigde ondernemingen. Jongeren maken er kennis met techniek. Nieuwe technologieën worden er niet alleen uitgedacht, maar ook getest en toegepast.
Ze zijn voor iedereen zichtbaar. Het gebied is tegelijk de kraamkamer, proeftuin én etalage voor de circulaire economie van de toekomst voor de hele regio. Collectiviteit vormt hierbij de basis voor circulariteit: kennis, ruimte en stromen worden in fysieke en digitale netwerken gedeeld.
Het ruimtelijk raamwerk benoemt een aantal deelgebieden met elk hun eigen profiel. Het Galileipark in het hart van het gebied heeft de ruimte om de grotere maakbedrijven te accommoderen. Hier is geen plek voor wonen, maar wel voor onderwijs, sport, cultuur en horeca. Daaromheen bevinden zich verschillende woonwerkmilieus. De hoogste dichtheden in het Marconikwartier. Keilekwartier en Gustoweg vormen de overgang naar werkgebieden. Hier passen creatieve en ambachtelijke maakbedrijven, op de plekken waar mogelijk gecombineerd met wonen. In de Merwehaven ligt het accent op wonen, maar ook hier is ruimte voor kleine en lichte bedrijven, bijvoorbeeld in woon-werkcombinaties en in de plinten.
Door de combinatie werken en wonen, levert M4H een substantiële bijdrage aan de binnenstedelijke bouwopgave van 50.000 woningen in de regio Rotterdam. Tot 2035 gaat het in M4H om ongeveer 3500 tot 5000 woningen.
M4H maakt het mogelijk te kiezen voor duurzame mobiliteit
De opgave voor het ruimtelijk raamwerk bestaat niet alleen uit het realiseren van goede verbindingen, maar ook uit het bereiken van een andere verhouding tussen individueel autoverkeer en andere vormen van vervoer. De veranderende samenstelling van het verkeer in het gebied, biedt kansen om deze mobiliteitstransitie vorm te geven.
Kern van de mobiliteitsaanpak is:
• Goede ordening van auto- en vrachtverkeer ten opzichte van langzaam verkeer
• Een fijnmazig netwerk voor de fiets en voetganger, zowel binnen het gebied als vanuit het gebied naar de omgeving
• Collectieve (smart) vervoerssystemen zoals deelfietsen, vervoer over water en first-lastmile oplossingen die Schiedam Centrum en Marconiplein verbinden met M4H
• Geen straatparkeren, maar realisatie van hubs. Deze hubs worden op regelmatige afstanden in het gebied gerealiseerd, en bieden naast indivuele parkeerplekken, ook deelmobiliteit, pakketservices etc. Deze hubs kunnen gecombineerd worden met andere collectieve diensten, zoals wateropvang, afvaldiensten etc.
Doorontwikkelen in de geest van de Merwe Vierhavens
M4H bouwt voort op de industriële capaciteit en kwaliteit van het gebied
De huidige variatie in bebouwing – hoog en laag, breed en smal, solitaire en geschakeld – vormt de basis voor de nieuwe volumes. De variatie in bouwvolumes past bij de programmatische mix. De uitstraling van het gebied mag het idee geven van een organisch gegroeid beeld, met verschillende korrelgroottes in bebouwing en met duidelijke contrasten. De schema’s hieronder illustreren het uitgangspunt voor de mix en variatie in volumes.
Het basisweefsel van de bebouwing bestaat uit blokken van verschillende maat en schaal met een maximale hoogte van 40 meter. Er is ruimte voor afwijking van de bouwhoogte als er sprake is van een uitzonderlijke meerwaarde voor M4H. Om de makers te kunnen huisvesten, zijn de plinten van de gebouwen flexibel en hebben plinten in gebieden met een groot werkprogramma een minimale vrije hoogte van 6 meter.
De doorontwikkeling van een stuk haven naar een woon- en werkgebied waar innovatie, ontmoeten en het creëren van ecosystemen centraal staan, vraagt om een aantrekkelijke buitenruimte. Plekken die inspireren, ruimte geven en identiteit creëen. Ruimtes die voorwaarde scheppend zijn voor een flexibele toekomst en waar biodiversiteit en klimaatadaptiviteit onlosmakelijk verbonden zijn met de vormgeving. Plekken faciliteren ontmoeten en verpozen, testen en showen, spelen en sporten en dragen bij aan biodiversiteit, waterberging en het voorkomen van hittestress.
Het raamwerk creëert een diversiteit aan ruimtes. Elk met hun eigen identiteit die samen een compleet verhaal schijven. Ze vormen een stevig groen en functioneel netwerk binnen M4H. Het raamwerk onderscheidt vier typische ruimten: de pleinen, de velden, de bekkens en de kopparken.
Deze zijn met elkaar verbonden door aangename, groene, klimaatadaptieve straten.
M4H is een veerkrachtig klimaatadaptief systeem
M4H verkleurt van een stenige vlakte aan het water naar een groen dooraderd gebied. Groen dat leefkwaliteit genereert, hittestress reduceert en biodiversiteit introduceert. Gebouw, straten, pleinen en parken vormen samen met het water een onlosmakelijk geheel om te komen tot een interessant ecosysteem. Elke ingreep, transformatie of doorontwikkeling levert op zijn eigen wijze en mogelijkheden een bijdrage om te komen tot een klimaatadaptief en natuurinclusief M4H. Groene, al dan niet collectieve, openbare ruimte faciliteert sport en spel, testopstellingen voor bedrijven of wateropvang. Ook de bekkens doen op bepaalde plekken mee door het
introduceren van getijdenparken. Samen leveren ze, op schaal van M4H, maar ook op schaal van het stedelijk weefsel, een positieve bijdrage aan de biotopen van stad en haven.
Collectiviteit als basis voor circulariteit
Leidende principes
De leidende principes geven richting aan de verdere ontwikkeling van M4H. Uit elk van de principes spreekt de ambitie om M4H te ontwikkelen tot een toekomstbestendig gebied. Toekomstbestendig in de zin van vitaal, inclusief en circulair – en met impact op stad en haven. De acht leidende principes voor duurzame gebiedsontwikkeling passen allemaal binnen een overkoepelend Leitmotiv: collectiviteit als basis voor circulariteit. Niemand kan in z’n eentje circulair zijn. Samenwerking brengt iedereen verder. En dat niet alleen in verduurzaming maar óók in innovatie. Samenwerking vergroot immers de kans op cross overs, die op hun beurt weer bijdragen aan nieuwe vindingen en plannen. Zo beschouwd draagt de inzet op collectiviteit niet alleen bij aan verduurzaming, maar ook aan economische ontwikkeling. Samenwerking leidt daarnaast tot nieuwe contacten en vergroot daarmee de sociale cohesie in het gebied.
- Locatie
- Merwe-Vierhavens, Rotterdam
- Status
- Ruimtelijk Raamwerk
- Opdrachtgever
- Programmabureau Rotterdam Makers District
- Samen met
- Site Urban Development, Skonk, Goudappel Coffeng, Plusoffice Architects, Kettinghuls, A2 Studio (artist impressions)
- Team
- Steven Delva
- Team
- Rogier Hendriks