Tuinen van Puurs

Het Nederlands-Belgisch team DELVA Landscape Architects – plusoffice architects presenteren het Masterplan ‘De tuinen van Puurs’.Hun voorstel kwam als winnaar uit de bus binnen de open oproep procedure van de Vlaams bouwmeester, waarop meer dan 60 internationale teams inschreven. De gemeente Puurs heeft als opdrachtgever de ambitie om de ontwikkeling van het centrum verder te zetten tot een aantrekkelijk en kwalitatief woon- en leefcentrum op schaal van Puurs. Daarbij staat de publieke ruimte centraal als ondersteuning van het wonen, de horeca, het ontmoeten en het recreëren.

Het Masterplan ‘De tuinen van Puurs’ richt zich op het uitwerken van een samenhangend stedenbouwkundig en landschappelijk concept voor vier projectgebieden in Puurs waarbij de tuin als informele ontmoetingsruimte een nieuwe context wil zijn.

Nu de werken rond het dorpshart van Puurs voltooid zijn, start een tweede fase in de visieontwikkeling en transformatie van het centrum. Sinds de zomer 2014 legde het team een intensief participatietraject af met omwonenden, verschillende overlegorganen, de administraties én het bestuur. Het totale project kijkt vooruit tot 2025 en omvat een nieuw administratief centrum, vernieuwing van het CC De Kollebloem, wooninbreiding en een hele reeks tuinen en pleinen. Dit jaar worden de aanleg van de eerste tuin en de vernieuwing van het CC ingezet. Voor de uitvoering van publieke ruimte en de gebouwen versterkt DELVA LA – Plusoffice zich met ARA, UTIL, TECON en D2S.

Zicht vanaf de bibliotheek over de vernieuwde Hondsmarkt

Uitsnede Masterplan – Hondsmarkt

Dat Puurs historisch gegroeid is als lineair centrum op een rug tussen de valleien van de Vliet en de Molenbeek is nog steeds leesbaar in de bebouwde structuur. De aaneengesloten linten volgen de oost-west richtingen. Nagenoeg het hele noordelijke deel boven de spoorlijn en het zuidelijke deel van Puurs vormen een verkavelingsgordel van individuele bebouwing. Die oost-west richting blijft een uitdaging voor het centrum om er de mobiliteit, het handelscentrum en de representatieve openbare ruimte in onder te brengen. De noord-zuid gerichte kerkwegels die de onderlegger vormden voor de verkavelingswijken complementeren deze hoofdstructuur. De grote binnengebieden, zoals de Hondsmarkt en het Hooiveld zijn een kans om het versteende centrum aan te vullen met een rijk scala van publieke groene tuinen, verbonden door de oorspronkelijke kerkwegels die het dorp en landschap verbinden.

Wij zien in het resultaat van de gefragmenteerde ontwikkeling van Puurs de potentie om een tuinenrijk te ontwikkelen. Een groene schakeling in noord-zuid richting, die haaks staat op de stedelijke oost-west as. Een groen netwerk van publieke ruimtes die qua gebruik en uitstraling complementair zijn en verbonden worden door de zo typisch Puurse verkeersluwe passages en doorsteken. Bijzondere historische tuinen – of onderdelen ervan – kunnen we nog altijd herkennen in het centrum: het Kloosterhof, de Dekenij-tuin en de Kerktuin. Aansluitend op dat bestaande tuinennetwerk introduceren we vijf nieuwe tuinen in Puurs; De Publieke tuin, de Spoortuin, De Horecatuin, De Dorpstuin, De Woontuin en de Voortuin.

Zicht vanuit het Huis van de Puursenaars over de kloostertuin richting de school en kerk

Zicht op het Kloosterhof met rechts Het Huis van de Puursenaar en in de verte de nieuwe entree van de school met glazen balletzaal erboven

Doorheen de jaren is het cultureel centrum uitgegroeid tot een conglomeraat van allerlei gebouwen in verschillende stijlen en met al evenveel verdraaiingen. De samenhang en een logische structuur is ver te zoeken.

We voegen een nieuwe democratische ruimte toe: een forum voor Puurs. Die ruimte vormt een duidelijk adres, ontsluit de verschillende functies en garandeert een vlotte doorsteek voor voetgangers tussen de Begijnhofstraat, het Kloosterhof en de Hof-ten-Berglaan. Het Cultureel Centrum De Kollebloem wordt vernieuwd met een nieuwe polyvalente zaal, theaterzaal en lobby. Later komt daar ook het nieuwe Huis van de Puursenaar bij en wordt ook de voorbouw van de evenementenzaal aangepakt. De nieuwe voorzieningencluster zet in op dubbelgebruik en wil infrastructuur gaan delen, zodat er nieuwe synergiën ontstaan.

Het CC en het Huis nestelen zich bewust rond de historische kloostertuin en de speelplaats van de school met haar glorieuze gevels. De gemeente werkt samen met het schoolbestuur aan een brede school-project. Lokalen worden na de lesuren ingezet voor avond- en deeltijdskunstonderwijs, de speelplaats wordt ook gedeeld, en de lokalen van het nieuwe CC en de sporthal kunnen tijdens de schooluren voor lessen gebruikt worden. Zo krijgen we een breder gebruik van de infrastructuur en dat alles op wandelafstand van elkaar.

De Hondsmarkt is een omvangrijke ruimte, net zo groot als gekende pleinen in historische grote steden (Grote Markt Aalst, Oude Markt Leuven en Ijzerenleen Mechelen). Er is plaats voor nieuwe bebouwing die we inzetten om de randen te definiëren en de achterkanten op te lossen. In het noorden bestaat deze nieuwe bebouwing uit gemengde functies van horeca en wonen, met een gunstige zuid oriëntatie en levendige terrassen aan de pleinkant.

In het zuiden garandeert een dienstweg de ontsluiting van de woningen aan de Violetstraat en laat toe het project te ontwikkelen zonder aan de percelen van de aangrenzende woningen te raken. Hier is er plaats voor een reeks lage woningen (max. 2 bouwlagen) die als patio-type in zichzelf gekeerd zijn om de inkijk naar de tuinen te beperken. Ze zijn bewust divers in type en volumetrie. Het gevolg van deze ingrepen is dat het plein verschoven wordt naar het noorden. Hierdoor komt de rode beuk centraal te staan in de ruimte. De bib en de school zijn de belangrijkste functies die de Hondsmarkt opladen. De tuin is opgevat als een licht verhoogde groenzone met fruitbomen. De glooiende rand begeleidt de wandelaar en fietser over de Hondsmarkt en biedt zitgelegenheid voor de passant zonder dat deze verplicht wordt van de horeca-accommodatie gebruik te maken. Consumptie en vrijblijvende vrije tijd kunnen naast elkaar plaatsvinden en elkaar complementeren. De dekenij-tuin wordt opengesteld en kan opgeladen worden met een nieuwe horeca-functie wanneer deze voor herbestemming in aanmerking komt.

Profielen

Zicht op het Hooiveld met nieuwe woonontwikkelingen in het park

Voor de site van het Hooiveld hanteren we de typologie van wonen in het park, waarbij het aanwezige groepje bomen maximaal behouden wordt. We willen een evenwicht zoeken tussen de gekende grondgebonden woningen met private tuin en vernieuwende elementen die een wijk bijzonder kunnen maken. Het project bestaat uit een mix van grondgebonden eengezinswoningen in groepjes van 4 of 5 woningen en vrijstaande urban villa’s in het bos.

Deze groepering laat een flexibele fasering toe maar kan ook als gemengde buurt opgevat worden (co-housing, zorgwoningen, sociale woningen, … ) Het parkeren kan in een bomenstrook naast de weg. Hier parkeren zowel de nieuwe bewoners als de bestaande bewoners van het Hooiveld al dan niet onder een luifel. Deze duidelijke en compacte strip voor de auto laat een grote veilige groenruimte vrij voor recreatie die als voortuin voor de woningen gedeeld wordt en ook uitnodigt tot ontmoeten. Er is voldoende plaats voor natuurlijke waterinfiltratie in wadi’s en enkele speelelementen. We trekken de kaart van ruimtelijke meerwaarde voor jonge gezinnen die in het centrum willen wonen en er extra groene ruimte bovenop krijgen. De fiets- en voetgangersverbinding tussen de Hof-ten-Berglaan en het Hooiveld wordt behouden en krijgt ruimte door de open bostuin van de villa in het park.

Aan het spoor zien we nu reeds grotere bouwvolumes opduiken. Een nieuw project van gestapelde woningen met werkateliers op de benedenverdieping gaat een dialoog aan met de recente blokken van de wijk Keulendam. Een plein aan het spoor maakt de oversteek aantrekkelijker en zorgt voor continuïteit tussen beide zijden van het spoor. Een vlotte verbinding met zicht op de kerk maakt de gevoelsafstand tussen centrum en de wijk Keulendam korter.

De plek aan het spoor is ideaal voor een vermenging van kleine werkplekken met het wonen. Er is de fietsverbinding met het station, voldoende plaats om af en toe met een kleine bestelwagen te leveren of op te halen, de ruimte laat een meer gestapelde bebouwing toe. Het kan een nieuwe plek worden die creatieve beroepen aantrekt en aan de flank van het centrum een open en robuuste structuur aanbiedt (grafische bureaus, drukkerij, kleine ambachten, ontwerpers…) in combinatie met een open woonconcept (loften).

Zicht op de spoortuin met in de verte te kerk van Puurs

Een vlotte verbinding met zicht op de kerk maakt de gevoelsafstand tussen centrum en de wijk Keulendam korter. Het nieuwe parochiesecretariaat en een woning voor de priester is hier ook voorzien.

Ons doel is om een rendabele en een zowel landschappelijk als stedenbouwkundig verantwoorde ontwikkeling van het centrum voorop te stellen. Het is van belang dat er een synergie ontstaat tussen zowel bestaande en toekomstige functies met respect voor de omliggende gebouwen. Ontwikkelingen geënt in het DNA van Puurs.

De duidelijke noord-zuid structuur dom van trage wegen en tuinen, Elke ontwikkeling wordt gekoppeld aan een publieke tuin

Locatie
Puurs
Status
UO
Opdrachtgever
Gemeente Puurs
Samen met
Plusoffice Architects en Atelier Ruimtelijk Advies