Tuinen van Puurs - België
Het Nederlands-Belgische team DELVA Landscape Architects – plusoffice architects presenteert het Masterplan ‘De tuinen van Puurs’. Hun voorstel kwam als winnaar uit de bus in de open oproepprocedure van de Vlaams Bouwmeester, waaraan meer dan 60 internationale teams deelnamen. De gemeente Puurs heeft als opdrachtgever de ambitie om het centrum verder te ontwikkelen tot een aantrekkelijk en kwalitatief hoogstaand woon- en leefcentrum op de schaal van Puurs. Daarbij staat de publieke ruimte centraal ter ondersteuning van wonen, horeca, ontmoeting en recreatie.
Het Masterplan ‘De tuinen van Puurs’ richt zich op het uitwerken van een samenhangend stedenbouwkundig en landschappelijk concept voor vier projectgebieden in Puurs, waarbij de tuin als informele ontmoetingsruimte een nieuwe context wil zijn.
Nu de werken rond het dorpshart van Puurs voltooid zijn, start een tweede fase in de visieontwikkeling en transformatie van het centrum. Sinds de zomer van 2014 legde het team een intensief participatietraject af met omwonenden, verschillende overlegorganen, de administraties én het bestuur. Het totale project kijkt vooruit tot 2025 en omvat een nieuw administratief centrum, vernieuwing van het CC De Kollebloem, wooninbreiding en een hele reeks tuinen en pleinen. Dit jaar worden de aanleg van de eerste tuin en de vernieuwing van het CC ingezet. Voor de uitvoering van publieke ruimte en de gebouwen versterkt DELVA LA – Plusoffice zich met ARA, UTIL, TECON en D2S.
Dat Puurs historisch gegroeid is als lineair centrum op een rug tussen de valleien van de Vliet en de Molenbeek, is nog steeds leesbaar in de bebouwde structuur. De aaneengesloten linten volgen de oost-west richtingen. Nagenoeg het hele noordelijke deel boven de spoorlijn en het zuidelijke deel van Puurs vormen een verkavelingsgordel van individuele bebouwing. Die oost-west richting blijft een uitdaging voor het centrum om er de mobiliteit, het handelscentrum en de representatieve openbare ruimte in onder te brengen. De noord-zuid gerichte kerkwegels die de onderlegger vormden voor de verkavelingswijken complementeren deze hoofdstructuur. De grote binnengebieden, zoals de Hondsmarkt en het Hooiveld, zijn een kans om het versteende centrum aan te vullen met een rijk scala van publieke groene tuinen, verbonden door de oorspronkelijke kerkwegels die het dorp en landschap verbinden.
Wij zien in het resultaat van de gefragmenteerde ontwikkeling van Puurs de potentie om een tuinenrijk te ontwikkelen: een groene schakeling in noord-zuid richting, die haaks staat op de stedelijke oost-west as. Een groen netwerk van publieke ruimtes die qua gebruik en uitstraling complementair zijn en verbonden worden door de zo typisch Puurse verkeersluwe passages en doorsteken. Bijzondere historische tuinen – of onderdelen ervan – kunnen we nog altijd herkennen in het centrum: het Kloosterhof, de Dekenijtuin en de Kerktuin. Aansluitend op dat bestaande tuinennetwerk introduceren we vijf nieuwe tuinen in Puurs: de Publieke tuin, de Spoortuin, De Horecatuin, de Dorpstuin, de Woontuin en de Voortuin.
Door de jaren heen is het cultureel centrum uitgegroeid tot een conglomeraat van allerlei gebouwen in verschillende stijlen en met al evenveel verdraaiingen. De samenhang en een logische structuur is ver te zoeken.
We voegen een nieuwe democratische ruimte toe: een forum voor Puurs. Die ruimte vormt een duidelijk adres, ontsluit de verschillende functies en garandeert een vlotte doorsteek voor voetgangers tussen de Begijnhofstraat, het Kloosterhof en de Hof-ten-Berglaan. Het cultureel centrum Binder (voorheen CC De Kollebloem) wordt vernieuwd met een nieuwe polyvalente zaal, theaterzaal en lobby. Later komt daar ook het nieuwe Huis van de Puursenaar bij en wordt ook de voorbouw van de evenementenzaal aangepakt. Het nieuwe voorzieningencluster zet in op dubbelgebruik en wil infrastructuur gaan delen, zodat er nieuwe synergiëen ontstaan.
De Hondsmarkt is een omvangrijke ruimte, vergelijkbaar in grootte met bekende pleinen in historische steden zoals de Grote Markt in Aalst, de Oude Markt in Leuven en de IJzerenleen in Mechelen. Er is ruimte voor nieuwe bebouwing om de randen te definiëren en de achterkanten op te lossen. In het noorden bestaat deze nieuwe bebouwing uit een mix van horeca en woonfuncties, met een gunstige zuid-oriëntatie en levendige terrassen aan de pleinzijde.
In het zuiden zorgt een dienstweg voor de ontsluiting van de woningen aan de Violetstraat en maakt het mogelijk het project te ontwikkelen zonder de percelen van aangrenzende woningen aan te tasten. Hier is ruimte voor een reeks lage woningen (maximaal twee bouwlagen) in patio-stijl, gericht op privacy om inkijk naar de tuinen te beperken. Deze woningen zijn bewust divers in type en volume. Door deze ingrepen wordt het plein naar het noorden verschoven, waardoor de rode beuk centraal in de ruimte komt te staan. De bibliotheek en de school zijn de belangrijkste functies die de Hondsmarkt verlevendigen.
Voor de locatie van het Hooiveld hanteren we de typologie van wonen in het park, waarbij het aanwezige groepje bomen maximaal behouden blijft. We streven naar een balans tussen de bekende grondgebonden woningen met privétuin en vernieuwende elementen die de wijk bijzonder kunnen maken. Het project bestaat uit een mix van grondgebonden eengezinswoningen in groepjes van vier of vijf woningen en vrijstaande stedelijke villa’s in het bos.
Deze groepering maakt een flexibele fasering mogelijk, maar kan ook worden opgevat als een gemengde buurt (co-housing, zorgwoningen, sociale woningen). Het parkeren kan plaatsvinden in een bomenstrook naast de weg. Hier parkeren zowel de nieuwe bewoners als de huidige bewoners van het Hooiveld, eventueel onder een luifel. Deze duidelijke en compacte strook voor auto’s laat een grote, veilige groenruimte vrij voor recreatie, die als voortuin voor de woningen wordt gedeeld en ook ontmoeting stimuleert. Er is voldoende ruimte voor natuurlijke waterinfiltratie in wadi’s en enkele speelelementen. We kiezen voor ruimtelijke meerwaarde voor jonge gezinnen die in het centrum willen wonen en extra groene ruimte krijgen. De fiets- en voetgangersverbinding tussen de Hof-ten-Berglaan en het Hooiveld blijft behouden en krijgt ruimte door de open bostuin van de villa in het park.
Aan het spoor zien we inmiddels grotere bouwvolumes verschijnen. Een nieuw project met gestapelde woningen en werkateliers op de benedenverdieping zal in gesprek gaan met de recente blokken in de wijk Keulendam. Een plein bij het spoor maakt de oversteek aantrekkelijker en zorgt voor continuïteit tussen beide zijden van het spoor. Een vlotte verbinding met zicht op de kerk verkort de gevoelsafstand tussen het centrum en de wijk Keulendam.
De locatie aan het spoor is ideaal voor een combinatie van kleine werkplekken en wonen. Er is een fietsverbinding met het station, voldoende ruimte voor het af en toe leveren of ophalen met een kleine bestelwagen, en de ruimte biedt mogelijkheden voor meer gestapelde bebouwing. Dit gebied kan uitgroeien tot een nieuwe plek die creatieve beroepen aantrekt en een open en robuuste structuur biedt aan de rand van het centrum, met ruimte voor grafische bureaus, drukkerijen, kleine ambachten en ontwerpers, in combinatie met een open woonconcept zoals lofts.
- Locatie
- Puurs
- Status
- UO
- Opdrachtgever
- Gemeente Puurs
- Samen met
- Plusoffice Architects en Atelier Ruimtelijk Advies